کاردرمانی بعدازسکته مغزی

آسيب‌های عروقي مغز یا سکته مغزی شايع‌ترين بيماري ناتوان كننده دستگاه اعصاب مي باشند و پس از بيماري‌های قلبی و سرطان‌ها مهمترين علت مرگ افراد بالاتر از 45 سال را تشكيل مي دهند.

کاردرمانی بعدازسکته مغزی یک گام مهم در مسیر بهبودی بعد از سکته است. بیمارانی که دچار سکته مغزی شده اند و توانایی‌هایی نظیر تعادل، تمرکز، حافظه و حرکت را از دست داده‌اند، برای بازتوانی این مشکلات، باید به یک متخصص کاردرمانی مراجعه کنند. هدف کاردرمانی در سکته مغزی کمک به بیماران در بهبود توانایی های حسی و حرکتی است. این روند از طریق بازآموزی مجدد سیستم مغزی و کمک به توانایی سیستم عصبی آنها برای کنترل مجدد عضلات انجام می‌شود.

کاردرمانی پس از سکته مغزی، بخش مهمی از روند بهبودی است. هدف از توانبخشی کمک به بیمار برای یادگیری مجدد مهارت‌هایی است که از پس از سکته مغزی به علت آسیب مغز از دست داده است. توانبخشی به بیمار کمک می کند که استقلال خود را مجددا بدست آورده و کیفیت زندگیش را بهبود بخشد. شدت سکته و عوارضی که ايجاد مي کند و توانایی اشخاص برای بهبود بسیار متفاوت است. نتیجه تحقیقات نشان می‌دهد که بیمارانی که برنامه مشخص و منظمی برای توانبخشی دارند بهبودی بیشتر و بهتری نسبت به کسانی دارند که توانبخشی را جدی نمی‌گیرند.

بعد از ارزیابی اولیه و تدوین برنامه درمانی، کاردرمانگر اعضا خانواده بیمار سکته مغزی را از روال درمان مطلع کرده و نحوه انجام بعضی از تمرینات را برای آنها توضیح می‌دهد.

تاثیر و نقش کاردرمانی بعدازسکته مغزی

کمک به بهبود کیفیت زندگی در افراد درگیر شده با سکته مغزی، اصلی‌ترین نتیجه و فایده کاردرمانی است.
کاردرمانگران با رفع محدودیت‌های حرکتی و بهبود و تقویت عضلات ضعیف و همچنین استفاده از ترفندهای حرکتی در ساده‌تر کردن انجام حرکات پیچیده به افراد سکته مغزی کمک می‌کنند که بتوانند مهارت‌های روزمره را به صورت ساده‌تر انجام دهند.

به طورکلی شواهد محکمی برای نقش موثر تمرینات و ورزش‌ها و فعالیت‌های بدنی بعد از سکته مغزی در بهبود شرایط قلبی عروقی، توانایی راه رفتن و افزایش قدرت اندام فوقانی وجود دارد. همچنین تحقیقات جدیدی نشان می دهد که کاردرمانی بعدازسکته مغزی باعث کاهش علائم افسردگی و بهبود عملکرد شناختی و حافظه و نهایتاً بهبود کیفیت زندگی در افراد سکته مغزی می شود.

به دلیل آسیب موقت یا دائمی قسمتی از مغز که مسئول عملکرد برخی از قسمت‌های بدن است، سکته مغزی باعث از بین رفتن برخی از عملکردهای فیزیکی و بدنی می شود.به عنوان مثال: آسیب به نیمکره چپ مغز باعث درگیری و فلج شدن نیمه راست بدن میشود. اما بر اساس فرضیه پدیده نوروپلاستی امروزه دانشمندان معتقدند که تمرینات و بازآموزی عضلانی می‌تواند بر ترمیم و جبران نواحی آسیب دیده در مغز در افراد سکته مغزی تاثیر مثبتی داشته باشد.

در ادامه تحقیقات نشان داده شده است که فعالیت های کاردرمانی ۲۵ تا ۳۰ درصد خطر سکته مغزی مجدد را در افراد دچار CVA(سکته) کاهش می دهد.

مشکلاتی که ممکن است گریبانگیر افراد سکته مغزی در آینده شود بیشتر به دلیل بی تحرکی آن ها است تا خود سکته مغزی و در اینجاست که کاردرمانی می تواند نقش تعیین کننده ای را در جلوگیری از ایجاد عوارض ثانویه در افراد سکته مغزی داشته باشد.دپارتمان سکته مغزی یارا

درمان‌های عاطفی و هیجانی

بسیاری از بیماران سکته مغزی از این که مجددا سکته کنند واهمه دارند. بعضی دیگر از بیماران دچار افسرگی و اختلالات خلقی می شوند؛ مخصوصا اگر بیمار مشکل گفتاری هم داشته باشد. بنابراین یکی از عوارض ثانویه سکته مغزی، ابتلای بیماران به بیماری‌های روانپزشکی به دلیل مشکلات آنهاست. کاردرمانگر کمک میکند که تا حد ممکن بیمار سکته مغزی با شرایط جدید خود تطابق یابد و بتواند از نظر ذهنی پذیرای موقعیت جدید باشد و شیوه زندگی متفاوتی را در پیش بگیرد. همچنین کاردرمانگر تلاش میکند تا از آسیب‌های روانی در بیماران CVA(سکته) جلوگیری کند.

چنانچه اختلالات خلقی و عاطفی بیمار بسیار زیاد باشد می توان از متخصصین مغز و اعصاب و یا روانپزشکان در مورد دارودرمانی کمک گرفت.

بهبود کیفیت زندگی

از اصلی ترین اهداف کاردرمانی، بهبود کیفیت زندگی می باشد. کاردرمانگران به بیماران کمک می کنند تا توانایی های حسی و حرکتی خود را در طول دوره نقاهت بعد از سکته مغزی بهبود بخشند.‌ بنابراین بیماران می توانند مهارت های ارزشمندی از جمله نظافت، استفاده از کامپیوتر و آشپزی و… را دوباره بیاموزند. با این مهارت ها، افراد دچار سکته مغزی می توانند به زندگی عادی خود برگردند.

یادگیری استراتژی‌ها برای غلبه بر چالش ها؛ از اهداف کاردرمانی در منزل برای سکته مغزی

کاردرمانگر به بیماران سکته مغزی می آموزد که چگونه با روش جدید حرکت و دامنه حرکتی خود سازگار شوند. آنها استراتژی‌های عملی مانند نحوه تقسیم یک فعالیت پیچیده به قسمت‌های کوچکتر را آموزش می دهند.

سپس هر قسمت را تمرین می کنند تا زمانی که بیمار بتواند کل توالی فعالیت را انجام دهد. همچنین استراتژی های ذخیره انرژی را به بیمار می آموزند. برای این منظور روی حرکات و عملکرد دست این افراد به صورت تخصصی کار می شود. به علاوه کاردرمانی در منزل برای سکته مغزی از تثبیت الگو های نادرست دست و پا جلوگیری کرده و سعی می کند عملکرد آنها را به حالت مطلوب برساند.

مناسب سازی فضای خانه و محل کار متناسب با نیازها

بخشی از درمان شامل کمک به بیماران و خانواده های‌شان برای ایجاد تغییر در خانه و محل کار می باشد. این تغییرات شامل نصب میله هایی در حمام و سرویس بهداشتی، ثابت کردن فرش ها و موکت ها برای جلوگیری از لیز خوردن و… می باشد. این تغییرات با نظر کاردرمانگر، بیمار و خانواده وی انجام می گیرد.

بازگشت به کار و فعالیت های معمول و کنار آمدن با چالش ها

کاردرمانگرها همچنین به چالش های ناشی از سکته مغزی می پردازند. اینها ممکن است شامل چالش‌های جسمی، شناختی و احساسی باشد. آنها به بیماران کمک می کنند فعالیتهای مورد نیاز خود را شناسایی کرده و سپس راهکارهایی به آنها ارائه می دهند. کاردرمانی در منزل برای سکته مغزی کمک می کند که فرد به سطح فعالیت و مشارکت اجتماعی قبلی خود بازگردد.

انجام کارهای روزمره

قدم اول ارزیابی بیمار سکته مغزی ، ارزیابی کارها و فعالیت‌هایی است که بیمار قبل از سکته مغزی انجام می داده و الان به دلیل سکته مغزی قادر به انجام آنها نیست.

منظور از انجام کارهای روزمره عبارتند از: لباس پوشیدن و درآوردن، آشپزی کردن، نظافت منزل، حمام کردن، توالت رفتن، رانندگی کردن و دیگر کارهای شخصی مثل مسواک زدن، شانه کردن.

برای انجام این ارزیابی، کاردرمانگر از فرم های استاندارد ارزیابی مانند معیار استاندارد عملکردی (FIM) ، فرم ارزیابی اصلاح شده بارتل (MBI) ، ارزیابی حرکت و پردازش حرکتی ( AMPS) و  ارزیابی مهارت های روزمره زندگی ( ALSAR) ، استفاده می‌نماید .

توسط معیارهای ارزیابی مذکور کاردرمانگر میزان نیاز به کمک در حیطه و اولویت انجام هر کار در هر زمینه را مشخص می نماید. با مشاهده میزان محدودیت ها در انجام هر فعالیت ، برنامه درمانی بیمار تدوین شده و تمرینات لازم آغاز می گردد.

ادراک بینایی

قبل از ارزیابی ادراک بینایی، کاردرمانگر مهارت های اولیه بینایی مانند میزان میدان بینایی،دقت بینایی وتعقیب بینایی را ارزیابی می نماید. پس از مشخص شدن توانمندی های بیمار در هر یک از زمینه های گفته شده و توانایی ادراک بینایی، تمرین های مربوط به اتاق تاریک در صورت نیاز برای بیمار در نظر گرفته می شود.

کاردرمانی بعدازسکته مغزی، در حیطه ادراک بینایی، موارد زیر را به طور کامل مورد ارزیابی قرار می دهد:

1. درک شکل از زمینه
2. آگنوزیا
3. اختلالات مربوط به روابط فضایی
4. طرحواره بدنی
5. درک عمق
6. غفلت یکطرفه بدن
7. مهارت‌های ساختاری

حافظه و شناخت

کاردرمانگر بعد از سکته مغزی غربالگری های مربوط به حافظه ، شناخت و عملکرد های اجرایی را بررسی می نماید تا میزان آسیب در اث سکته را مشخص نماید.

هر گونه آسیب ماندگار در حافظه ، شناخت و عملکرد اجرایی ، بیمار را انجام کار های روزمره به طور مستقل محروم می نماید.

ناتوانی بیمار برای شروع یک فعالیت مثل آماده کردن صبحانه، ناتوانی در برنامه ریزی انجام یک فعالیت و کمبود توجه برای تداوم انجام یک فعالیت از بزرگترین مشکلات بیمار در این نوع آسیب از مغز می باشد.

عملکر حسی – حرکتی اندام فوقانی

بعد از سکته مغزی کاردرمانگر ارزیابی حسی و حرکتی بیمار مخصوصا ارزیابی حسی و حرکتی اندام فوقانی را با تاکید بر کاردرمانی دست سکته مغزی انجام می دهد.

قدرت انجام حرکات ، تون عضلانی ، نقایص حسی، برنامه ریزی حرکتی ، هماهنگی حرکات ریز و عملکرد دست مهمترین موارد مورد ارزیابی کاردرمانگر می باشد.

از معیار های ارزیابی فوق حین روال درمان مکرر استفاده می شود تا میزان پیشرفت بیمار مشخص شود و برنامه درمانی بعدی تدوین گردد.

ارزیابی داخل منزل

حین دوره توانبخشی و در زمان ترخیص بیمار کاردرمانگر محیط زندگی بیمار را ارزیابی می نماید. با توجه به شدت ضعف و میزان فلجی اندام یا اندام های مبتلا اصلاحات ساختاری در منزل بیمار پیشنهاد می شود.

هدف از ارزیابی محیط منزل این است که مشخص شود آیا محیط زندگی بیمار بعد از سکته مغزی هم برایش بی خطر و امن هست یا خیر.

مهم‌ترین ارزیابی داخل منزل ، ارزیابی انجام کارهای روزمره بیمار بعد از سکته مغزی است. مثلا ارزیابی نحوه جابجایی بیمار از تخت به سرویس بهداشتی بعد از سکته مغزی به چه نحو است با ویلچر با عصا .

از دیگر موارد ارزیابی های در منزل عبارتند از: توانایی پرداخت قبوض، توانایی غدا درست کردن ، تکنیک‌های حل مسئله، مصرف دارو و غیره.

تمرینات کاردرمانی بعد از سکته مغزی

کاردرمانی بعد از سکته مغزی باید بلافاصله بعد از ثبات وضعیت حیاتی بیمار شروع شود.کاردرمانی برای سکته مغزی ابتدا فعالیت های مهم و کلیدی را انتخاب کرده و با درجه بندی تمرینات سعی بر آموزش و بدست آوردن مهارت برای بیمار دارد.

این نوع توانبخشی علاوه بر آموزش های حسی، حرکتی ، شناختی ,ادراک بینایی و تکنیک های حل مسئله ، از بروز عوارض ثانوی ناشی از سکته مغزی نیز جلوگیری می کند.

مهمترین مواردی که کاردرمانی بعدازسکته مغزی به آنها می پردازد عبترتند از ؛

• بهبود عملکرد دست
• کاهش اسپاستی سیته
• تجویز اسپیلنت
• کنترل ادم
• جلوگیری از کوتاهی و کانترکچر
• بانداژ
• ماساژ رتروگرید
• آدرس و تلفن تماس:02156696094-09352202124
• تهران.اسلامشهر.خیابان زرافشان.کوچه اول(احمدپورحسین)پلاک15.کاردرمانی اسلامشهر.گفتاردرمانی اسلامشهر.کلینیک توانبخشی یارا اسلامشهر.